Nguồn gốc và ý nghĩa của Tết Hàn thực (3/3)

người Việt lại hào hứng chuẩn bị những đĩa bánh trôi bánh chay để cúng ông bà tổ sư. Tuy thế, không phải ai cũng biết ý nghĩa cũng như cỗi nguồn của ngày Tết Hàn thực bắt nguồn từ đâu? Tương truyền, Tết Hàn thực ở Việt Nam bắt nguồn từ một tích tụ của Trung Quốc mà vẫn được lưu truyền cho tới hiện tại. Đời Xuân Thu, vua Tấn Văn Công nước Tấn, gặp loạn nên phải bỏ nước lưu vong sống cảnh nay trú nước Tề, mai ở nước Sở. Bấy giờ, có một hiền sĩ tên là Giới Tử Thôi, theo phò vua đã viện trợ nhiều mưu kế. Một hôm, trên đường lánh nạn, lương thực cạn kiệt, Giới Tử Thôi phải lén cắt một miếng thịt đùi mình nấu lên dâng vua. Vua ăn xong, hỏi ra mới biết đem lòng cảm kích vô cùng. Tết Hàn thực của người Việt có bánh trôi, bánh chay. Giới Tử Thôi theo phò vua Tấn Văn Công trong vòng mười chín năm trời, cùng nhau nếm mật nằm gai, khổ luyện thành tài. Về sau, Tấn Văn Công dành lại được ngôi vương, trở về làm vua nước Tấn, phong thưởng rất hậu cho những người có công khi tòng vong, nhưng lại quên mất Giới Tử Thôi. Giới Tử Thôi cũng không oán giận gì, nghĩ mình theo vua phò vua là chuyện nên làm, ông cho rằng những việc đó đâu có gì đáng nói. Thành thử, ông về nhà đưa mẹ vào núi Điền Sơn ở ẩn. Tấn Văn Công về sau nhớ ra, cho người đi tìm Tử Thôi. Nhưng vì là người không tham danh vọng, Tử Thôi nhất thiết không quay về lĩnh thưởng, Tấn Văn Công ra lệnh đốt rừng (muốn dồn ép Tử Thôi quay về). Không ngờ Tử Thôi cố chí, hai mẹ con cùng chịu chết cháy trong rừng. Vua đau lòng, thương tình nên đã lập miếu thờ và hạ lệnh trong dân gian phải kiêng đốt lửa ba ngày, chỉ ăn đồ nguội nấu sẵn tưởng vọng Giới Tử Thôi. Cũng từ đó, ngày mùng 3/3 âm lịch hằng năm được coi là ngày Tết Hàn thực , nhằm tưởng nhớ đến công ơn dưỡng dục của những người đã khuất. Vào những ngày này, người dân đều ăn đồ nấu chín để nguội với tấm lòng thành kính nhất. Mặc dù có cội nguồn từ Trung Quốc, nhưng Tết Hàn thực của người Việt vẫn mang những sắc thái riêng, mang đậm chất Việt. Vào ngày này người Việt không kiêng lửa, vẫn đun nấu thường nhật. Điều đặc biệt, người Việt còn sáng tạo nên bánh trôi, bánh chay với ý nghĩa biểu trưng đó là những thức ăn nguội - hàn thực. Những đĩa bánh trôi, bánh chay thơm phức là biểu trưng Tết Hàn thực của người Việt. Tết Hàn thực của người Việt không hệ trọng tới Giới Tử Thôi mà những món ăn ngày này làm ra đều được cúng gia tiên với ý nghĩa con cháu đều hướng về tiên sư cha, nguồn gốc. Và cũng trong dịp này, dù ai đi đâu, ở đâu đến ngày mùng 3/3 âm lịch cũng ráng về với gia đình để được đi tảo phần, để cùng nhau ngồi bên mâm cơm sum vầy gia đình. Và những truyền thống này đã ăn sâu vào tâm thức người Việt, để rồi cứ đến ngày Tết Hàn thực, người người thân nhà lại nô nức chuẩn bị làm bánh trôi, bánh chay . Với mùi thơm nức của đỗ xanh, đường mật, không khí tết tuồng như trở nên sôi động và ý nghĩa hơn. CHƯƠNG TƯƠNG