HDV du lịch: Mãi là bài toán khó!

“Thiếu” nên mới “chui” Tình trạng thiếu HDV du lịch đến nay vẫn là vấn đề nan giải của ngành du lịch chưa có giải pháp tháo gỡ. Vậy nên mới có chuyện khi lượng khách của một số thị trường ngôn ngữ hiếm như Nga, Hàn Quốc, Nhật Bản , Đức, Tây Ban Nha đổ vào Việt Nam ngày càng đông trong vài năm trở lại đây thì lượng HDV cho những đối tượng khách này càng trở nên thiếu trầm trọng. Trong khi đó, lượng HDV tiếng Anh thì lại thừa, không có việc mà làm. Theo thống kê, cả nước có hơn 6.700 HDV du lịch quốc tế, trong đó lượng HDV tiếng Anh chiếm ngót 50% với 3.699 người, còn lại là 995 người tiếng Pháp, 961 người tiếng Trung, 431 người tiếng Nhật, 375 người tiếng Đức, 345 người tiếng Nga, 147 người tiếng Tây Ban Nha… Tình trạng HDV du lịch “chui” xuất hiện ngày càng nhiều tại các điểm du lịch nức danh trong nước bây giờ là một trong những hệ quả rõ ràng của việc "cung" không theo kịp "cầu" (Ảnh minh họa) Trong khi đó, chỉ riêng đối với thị trường khách Nhật, ngành du lịch đặt đích đến năm 2015 đón tới 1 triệu du khách đến từ xứ sở Hoa Anh đào. Nhưng theo ông Lưu Đức Kế, Giám đốc Công ty lữ khách Hanoitourist, với đích này thì ngành du lịch phải cần số lượng “guide” tiếng Nhật tăng gấp 3 hiện nay. Điều này gần như bất khả thi bởi chỉ trong 1-2 năm khó có thể đào tạo được HDV nói tiếng Nhật thành thạo. Tình trạng này cũng diễn ra ở những thị trường tiếng nói hiếm khác như Hàn Quốc, Nga, Tây Ban Nha, Đức, Indonesia… khi lượng khách từ những đất nước này sang Việt Nam càng ngày càng tăng. Nhu cầu tăng cao trong khi HDV du lịch khan hiếm khiến cho nhiều đơn vị buộc phải “linh động” tuyển những người từng đi xuất khẩu lao động nước ngoài để đào tạo thành HDV. Tuy nhiên, những đối tượng này giỏi ngoại ngữ nhưng lại “trống” về nghiệp vụ, hổng về tri thức văn hóa - tầng lớp, làm ảnh hưởng đến chất lượng tour. Bên cạnh đó, do thị trường trong nước không đáp ứng được nhu cầu về HDV, nên thời gian gần đây xuất hiện rất nhiều tình trạng HDV du lịch “chui” là người nước ngoài, cốt yếu là ở các đoàn khách Hàn Quốc, Nhật Bản và Nga. Đó thường là viên chức của các công ty du lịch nước ngoài đi theo đoàn khách đến Việt Nam lo đặt tour, thuê nhà hàng, khách sạn, xe và kiêm nhiệm luôn vai trò hướng dẫn viên. Điều đáng nói là những địa điểm nhà hàng, khách sạn.. Mà những HDV này lựa chọn thường là những cơ sở cung cấp dịch vụ của chính nhà nước đó. Theo các chuyên gia du lịch, tình trạng này không chỉ gây thất thu, khó kiểm soát chất lượng dịch vụ mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến hình ảnh và uy tín của du lịch Việt Nam. Vấn đề kinh niên, giải pháp tình thế thực tiễn, ai cũng nhận ra rằng tình trạng HDV du lịch “chui” xuất hiện ngày càng nhiều tại các điểm du lịch nổi danh trong nước hiện là một trong những hệ quả rõ ràng của việc đào tạo nguồn nhân lực du lịch không theo kịp nhu cầu của ngành du lịch từ nhiều năm nay. Ông Mai Tiến Dũng – Phó GĐ Sở VHTTDL Hà Nội nhận định: một trong những căn do của thực trạng này là do lực lượng HDV du lịch của ta chưa phát triển đồng bộ và đáp ứng được nhu cầu của thị trường. “Lẽ ra, chúng ta phải đón đầu, nhưng thực tế lại có phần nào hơi bị động và lâm vào tình trạng hay đi sau diễn biến của thị trường. Thị trường du lịch của Hà Nội bây giờ cũng trong tình trạng chung như vậy. Thị trường khách Hàn Quốc tăng trưởng nhanh là điểm đáng mừng, song việc đào tạo hàng ngũ HDV tiếng Hàn lại không đáp ứng được nhu cầu, “lẽo đẽo” đi sau rất nhiều so với sự tăng trưởng khách. Theo quy định, muốn được cấp thẻ HDV du lịch quốc tế phải tốt nghiệp đại học cùng nhiều đòi hỏi khắt khe về nghiệp vụ, ngoại ngữ, sức khỏe…nhưng nguồn nhân lực nói chung chưa đáp ứng được. Đó là khó khăn rất lớn trong việc cân bằng cung- cầu.” – Ông Dũng cho hay. Tình trạng thiếu HDV du lịch đến nay vẫn là vấn đề nan giải của ngành du lịch chưa có giải pháp tháo gỡ. Để chỉnh đốn tình trạng HDV du lịch “chui” diễn ra tràn lan thời kì qua, mới đây Tổng cục Du lịch đã đưa ra văn bản yêu cầu Sở VHTTDL các địa phương tăng cường công tác rà, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Đối với địa bàn các tỉnh thiếu HDV du lịch tiếng hiếm, Tổng cục Du lịch đề nghị các Sở quản lý du lịch hướng dẫn các doanh nghiệp sử dụng HDV du lịch quốc tế nói tiếng Anh (hoặc ngôn ngữ mà đoàn trưởng khách quốc tế hiểu được) để giới thiệu cho khách, đoàn trưởng có trách nhiệm dịch cho đoàn tại chỗ. Trước tình hình này, theo ông Nguyễn Công Hoan, Phó Giám đốc Hanoi Redtours, để đảm bảo không vi phi pháp luật mà vẫn có HDV du lịch quốc tế để phục vụ những đoàn khách ngôn ngữ hiếm như Nhật, Hàn, Nga, một số đơn vị lữ khách đã vạn bất đắc dĩ phải tìm giải pháp tình thế khác như: dùng HDV quốc tế có thẻ và kèm theo một phiên dịch khác đi kèm để dịch lại lời thuyết minh của HDV đó sang ngôn ngữ của du khách. Theo các chuyên gia du lịch, HDV không chỉ có nhiệm vụ thuyết minh điểm đến thường nhật mà còn đóng vai trò như những “đại sứ du lịch”, góp phần giới thiệu, truyền bá hình ảnh giang sơn và nét đẹp văn hóa dân tộc đến du khách. Tuy nhiên, với giải pháp tình vậy mà ngành du lịch đưa ra cũng như các doanh nghiệp đang phải sử dụng để khắc phục tình trạng thiếu HDV, rõ ràng chất lượng HDV du lịch khó có thể đảm bảo, chưa nói đến việc làm tốt vai trò “đại sứ du lịch”. Bên cạnh đó, theo Thạc sỹ Trịnh Lê Anh (giảng viên Khoa Du lịch, trường ĐH KHXH&NV Hà Nội), thực tại nguồn nhân lực HDV du lịch hiện nay không chỉ thiếu mà chất lượng không đáp ứng được nhu cầu. Việc đào tạo các HDV bây giờ hồ hết chưa được chuyên nghiệp và đồng bộ, mỗi cơ sở đào tạo một kiểu, dẫn đến tình trạng trình độ HDV chênh lệch khá lớn. “Qua khảo sát điều tra, tôi chưa từng thấy du khách quốc tế thực thụ ưng về HDV du lịch Việt Nam. Điều đó có mấy vấn đề, trong đó có nguyên nhân là tinh thần đại diện và chịu trách nhiệm cho các công ty du lịch của HDV rất thấp. Bây chừ hồ hết các công ty lữ hành đều không có khả năng nuôi HDV chỉ làm việc cho mình. Kể cả những công ty lớn, công ty quốc gia cũng phải thuê HDV mùa vụ, freelancer (HDV tự do). Những HDV tự do này giống như những ca sĩ tự do, chạy show thoải mái mà không cần quan tâm mình chạy cho công ty nào, chỉ cần biết mình chạy tour nào, được trả bao lăm. Do đó, sự vô trách nhiệm, hời hợt, không cần định danh cho công ty nào diễn ra hầu hết ở các HDV du lịch Việt Nam. Về nguyên tắc quốc tế, khi khách hàng phản hồi về chất lượng dịch vụ thì HDV phải nói lại với công ty, song phần đông các HDV du lịch không nói lại những điều này vì họ sợ công ty sẽ đánh giá về khả năng của họ và không tiếp hợp tác. Như vậy tình trạng chung của du lịch Việt Nam là khách không bao giờ đưa được tiếng nói của mình đến nhà cung cấp dịch vụ và dịch vụ thì mãi mãi không thay đổi được”- Thạc sỹ Lê Anh cho biết. Được biết, năm 2013, ngành du lịch đã cố đạt được con số ấn tượng là đón 7,57 triệu du khách quốc tế và đặt ra đích đón 8 triệu du khách inbound cho năm 2014. Tuy nhiên, làm thế nào để phần nhiều số khách đó quay trở lại Việt Nam lần thứ 2 lại là một bài toán khác đòi hỏi ngành du lịch cần có những giải pháp đột phá và thực thụ thiết thực, trong đó vấn đề về HDV – những “đại sứ” trực tiếp của ngành du lịch có nhẽ là một trong những yếu tố cần được lưu tâm hàng đầu./. Sẽ có kế hoạch đào tạo và phân bổ HDV du lịch cho hợp lí giải đáp p/v sơn hà về kế hoạch lâu dài đối với bài toán HDV du lịch, ông Nguyễn Mạnh Cường – Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Du lịch cho biết, tới đây, ngành du lịch sẽ làm việc với các trường đào tạo về du lịch và các doanh nghiệp để bàn giải pháp bổ dưỡng, đào tạo cho những HDV thứ tiếng còn thiếu. Bên cạnh đó sẽ tìm cách chuyển đổi HDV quốc tế những tiếng nói phổ thông như tiếng Anh, tiếng Pháp sang làm HDV những thứ tiếng hiếm còn thiếu. “Bây giờ chúng ta có lượng HDV tiếng Anh tương đối nhiều, có thể chuyển đổi sang tiếng Nga, tiếng Hàn, tiếng Trung Quốc. Bản tính, HDV tiếng Trung không thiếu lắm, nhưng phân bổ không nhiều nên việc điều hòa không kịp. Tới đây sẽ có sự điều hòa, phân bổ cho hợp lý, hợp với nhu cầu thị trường”, ông Cường cho biết. Bài&ảnh: Lâm Minh